مطالعات فرهنگ مجازی

مقدمه

فرهنگ مفهومی است که در طول دهه‌هایی که از  خلق مفهوم آن در ادبیات علوم اجتماعی می‌گذرد، تعاریف گوناگونی را به خود دیده است. اندیشمندان مختلفی تا کنون بر اساس مکتب و رویکردی که از آن برآمده‌اند، از منظر خاص خود و با درنظرگرفتن مؤلفه‌ها و معیارهای خاصی دست به تعریف آن زده‌اند. یکی از این دسته‌بندی‌ها مرتبط با عینیت و ذهنیت در حوزه فرهنگ است.

محمدحسین آشنا

فضای سایبر شبکه‌ای بسیار پیچیده و تو در تو را در بر می‌گیرد که متشکل از اجزاء و عناصر متفاوت و بی‌شماری است. این فضا در واقع یک قلمرو جهانی درون فضای اطلاعاتی و شامل شبکه‌های مستقل زیرساخت فناوری اطلاعات است که می‌توان آن‌ها را به اینترنت، شبکه‌های ارتباطات از راه دور، سیستم‌های رایانه‌ای، پردازش‌گرهای جاسازی شده و کنترل‌کننده‌ها تقسیم کرد.

اکنون و در آستانه ورود به دهه سدم از قرن 21 می‌توان به جرأت این ادعا را طرح کرد که چشم‌انداز رؤیامانند تبدیل فضای سایبر به یک فضای موازی برای زندگی انسان‌ها تا حد زیادی محقق شده و البته همچنان به پیشروی ادامه خواهد داد. حال می‌توان به راحتی از فضای دوم یاد کرد و آن را بستری برای نوعی زندگی ثانویه قلمداد کرد؛ بستری که البته در حد فضای دوم باقی نمانده و بعضاً تفاوتی با فضای اول زندگی انسان‌ها نیز ندارد.

حیات دانشجویی در سایه مهاجرت

بازتعریف انواع مهاجرت‌ها در میان دانشجویان ایرانی

یکی از مهم‌‌ترین مباحث و دغدغه‌هایی که قشر دانشجو در ایران با آن مواجه است، بحث امکان مهاجرت و تحصیل در خارج از کشور است. این روند که از دهه‌ها پیش در میان دانشجویان ایرانی آغاز و تب آن نیز به سرعت در میان این قشر و به خصوص نخبگان دانشگاهی فراگیر شد، اکنون تبدیل به یک بحران در نظام آموزش عالی کشور شده است. سال‌هاست که بسیاری از دانشجویان نخبه که تحصیل خود را در دانشگاه‌های برتر کشور آغاز کردند، بنا به دلایل گوناگون تصمیم می‌گیرند تا جلای وطن کرده و به معنایی، امکانات بهتر و رفاه بیشتر را به زندگی در کنار خانواده و در وطن خود ترجیح دهند.

عام‌گرایی از پایین؛ خاص‌گرایی از بالا

در دهه‌های پایانی قرن بیستم بود که جهانی‌شدن» وارد ادبیات نظری اندیشمندان علوم انسانی شد. جهانی‌شدن مفهومی گسترده و پیچیده است که مناقشات زیادی درباره چیستی آن وجود دارد. در واقع مکاتب مختلف فکری در عین پذیرش وجود این مفهوم و اهمیت آن، مواجهه‌ها و رویکردهای متفاوتی نسبت به مختصات آن داشته‌اند. دایره این مناقشات به حدی گسترده است که گروهی از سر طیف، جهانی‌شدن را فرایندی طبیعی و غیرارادی تعریف می‌کنند و در سر دیگر طیف، این مفهوم تحت عنوان جهانی‌سازی؛ یعنی فرایندی غیرطبیعی و ارادی شناخته می‌شود که از جانب غرب به سوی اقصی‌نقاط جهان ارسال شده و مردم سراسر جهان را به شکلی برنامه‌ریزی شده تحت تأثیر قرار می‌دهد.